Benzaldehyde doet mij altijd denken aan cyanide, die bitterzoete giftige geur. Samen zijn ze verantwoordelijk voor de smaak van amandelen. De stoffen worden gevormd uit enzymatische afbraak van amygdaline.
   Amygdaline komt niet alleen in bittere amandelen voor, maar ook in pitten van abrikozen, perziken, kersen en appels, zij het in lage concentratie. Desondanks zijn er gevallen bekend van dodelijke vergiftiging door abrikozenpitten.
   Bittere amandelen (in tegenstelling tot gewone amandelen) bevatten een hoge concentratie amygdaline en kunnen 4-9 milligram cyanide per rauwe amandel bevatten. Om die reden zijn bittere amandelen in de Verenigde Staten verboden. De giftigheid verdwijnt als de amandelen verwerkt worden, want het waterstofcyanide dat ontstaat, verdampt snel.
   Mijn hypothese waarom het bergmeertje bij Aldino (zie 28 augustus) naar benzaldehyde rook: een abrikozenboom aan de oever laat elk jaar de vruchten in het water vallen. Het amygdaline uit de pitten wordt afgebroken in glucose, het vluchtige waterstofcyanide en benzaldehyde. De laatstgenoemde stof dringt vervolgens bij zwemmers de neus binnen.

Tijdens een wandeling in de heuvels bij Aldino kwamen we een mierenhoop tegen. We gaven er een paar kleine klopjes op, maar ik rook niets. Het moest natuurlijk methaanzuur zijn, ook wel mierenzuur genoemd. Formic acid in het Engels.
   Veel vieze geuren bestaan uit zuren. Gedragen sokken ruiken naar butaanzuur,  geiten naar hexaanzuur, en in zweet komt melkzuur voor.
   Chemisch gezien zijn dieren niets anders dan heel ingewikkelde katalysatoren voor oxidatieprocessen. Wij oxideren alles kapot, als het niet tot koolstofdioxide is, dan wel tot carbonzuren. Planten reduceren koolstofdioxide weer, en zo is de kringloop compleet. Dat gebeurt al honderden miljoenen jaren, zonder enig doel. Om moedeloos van te worden.
   De Göllersee, een bergmeertje waar we gingen zwemmen, rook trouwens naar benzaldehyde. Geen idee waar die geur vandaan kwam.

Kwast en ik logeren in Aldeiner Hof, een pension met een paar appartementen ernaast. Het pension was verlaten, gesloten, te koop. De appartementen worden nog verhuurd.
   Wij waren de enige gasten van mevrouw Mahlknecht, de gepensioneerde vrouw die het complex runt. Rust omgeeft ons. We staan om half negen op en werken aan verhalen. En af en toe genieten we van de omgeving. Heel af en toe.
   ...En nee, we slapen niet onder hetzelfde roze dekbed. Het is zachtgeel.

Ik ben in Bolzano, op bezoek bij schrijver Ernest van der Kwast. Hij nam me op de eerste avond mee in de tuinen van een fruitboer.
   Wanneer er na de oogst in de herfst nog druiven aan de ranken hangen, mag je die gratis komen plukken. Spigeln heet dat. Wanneer je het voor de oogst doet, heet het ongevraagd meenemen. Ongevraagd betekent gratis, en gratis is goed, zei  mijn moeder altijd (en niet alleen mijn moeder, vernam ik).
   Wij waren niet op druiven uit, maar op vijgen. Er stonden een paar vijgenbomen aan de rand van de wijngaard. Kwast stond bij de hoge takken en ik ving de buit op. Korte tijd later liepen we met twee tassen vijgen terug naar huis. Gratis vijgen. Ik denk dat onze moeders trots op ons zouden zijn.

Tijd

Tijd is door de jaren heen gemeten met zonnewijzers, met zandlopers, met slingeruurwerken, kwartshorloges. Maar de meest nauwkeurige tijdsmeting gebeurt met atoomklokken waarin het element cesium zit. Eén seconde staat gelijk aan 9.192.631.770 oscillaties tussen twee verschillende elektronische toestanden van het cesium-atoom.
   Dat is hoe tijd wordt gemeten.
   Maar wat is tijd?
   Ze zeggen wel dat tijd een dimensie is, net als de drie dimensies van ruimte. Maar waarom kunnen we dan alleen in de ruimte reizen, en niet in de tijd? We stromen mee, tijd is een rivier waar we niet tegenop kunnen roeien. We worden onverbiddelijk ouder. Twintig, dertig, veertig.
   Stel dat we in de tijd zouden kunnen reizen, waarom zouden we het dan doen? Om het heden en de toekomst te veranderen?
  We hoeven niet naar het verleden om de toekomst te veranderen. De tijd om de toekomst te veranderen is nu.

Slechts eens in de twee, drie maanden haal ik de foto’s en video’s van mijn digitale camera over naar mijn computer. Gisteren vond ik deze foto die begin juli van mij en mijn neef Berend gemaakt werd.
   Er zijn twee manieren om je voort te planten: met genen en met memem, met ideeën. Genen verdunnen bij doorgave aan elke volgende generatie, ze mengen met andere genen. Nooit zal iemand dezelfde set chromosomen hebben als ik. Ideeën daarentegen kunnen onveranderd blijven bestaan. De letters van het geschreven woord zijn sterker dan de vierlettercode waaruit mijn genetisch materiaal bestaat.
   Statistisch gezien heeft mijn neef een kwart van mijn genetische lettercode. Dat vind ik wel genoeg. Ikzelf hoef me niet zo nodig fysisch voort te planten – ik zou het toch niet op kunnen brengen om een goede vader te zijn. Voorlopig richt ik me op het geschreven woord.

Biochemici gebruiken in hun experimenten meestal heel kleine hoeveelheden. Milligram, microliter, nanomolair, picomol. Het komt zo vaak voor dat men een rekenfout maakt en zich een factor tien of duizend vergist, dat ik en andere (bio)-chemici er een speciale term voor gebruiken: het virus van tien.
   Afgelopen vrijdag kwam ik het virus van tien tegen op een onverwachte plek: een elektronica-winkel. Ik was op zoek naar een zekering van 5 Ampère, voor in de transformator van een computer.
   ‘Die hebben we,’ zei de jongen toen ik telefonisch naar zekeringen informeerde. In de winkel verkocht hij me een zekering die hij al klaar had liggen in een papieren zakje. Bij mijn fiets bekeek ik de zekering en zag de letters T500AL250V in het metalen omhulsel gedrukt.
   Ik ging terug de winkel in, legde de zekering op de toonbank en zei: ‘Dit is 500 milliAmpère. 0,5 Ampère dus.’
   De jongen bleef erbij dat 500 mA hetzelfde was als 5 A. Maar ik wilde mijn geld terug. Zonder zekering fietste ik naar huis. Dit waren weer drie kwartier die ik verspild had. En zo glippen onze levens tussen onze vingers door, ongrijpbaar, oncontroleerbaar.
 

Vandaag zijn alle winkels gesloten. Even een toiletrol of een pak melk kopen is er niet bij. Want het is Maria Himmelfahrt, een feestdag in het katholieke Beieren.
   De Bijbel is vergelijkbaar met de Griekse mythologie: het overgrote deel van de gebeurtenissen heeft nooit plaatsgevonden. De schepping, de zondvloed, de komst van de Messias – het komt allemaal voort uit de verbeelding van een aantal schrijvers, die bewust of onbewust het volk wilden mennen.
   De Maria ten hemel opneming komt daarentegen helemaal niet in de Bijbel voor. Pas in 1950 is het door paus Pius XII in een dogma geopenbaard. Misschien had hij raar gedroomd of wilde hij op een of andere manier zijn stempel drukken op het katholicisme. En daardoor zit ik dit weekend zonder melk en zonder toiletpapier. Ik moet het met papieren zakdoeken doen, of als een Indiër, met de linkerhand.
 

Mijn opa schreef de titels van alle boeken die hij uitlas in een schrift. Met datum. Zodat hij altijd kon opzoeken of en wanneer hij een bepaald boek gelezen had.
   Zelf houd ik mijn boeken bij sinds het eind van de lagere school. Ik las een boek per week, toen. Tijdens mijn tijd als promovendus schoot het lezen erbij in, en kwam ik hooguit tot twintig boeken per jaar. 
   Mark Twain schreef: The man who does not read good books has no advantage over the man who can't read them.
   Nu lees ik weer meer. Gelukkig wel. Want een schrijver moet niet alleen leven, hij moet vooral lezen.

In de kringeltjes op de tegels in mijn badkamer kan ik verschillende gezichten herkennen. Een pareidolie, ofwel het herkennen van een patroon tijdens het waarnemen van willekeurige vormen.
   De bekendste pareidolia zijn waarschijnlijk het gezicht gevormd door een krater op het Marsoppervlak en tot twee keer toe een duivelskop in de rook die op 11 september 2001 uit het brandende World Trade Center kwam. Ook Jezus wordt vaak waargenomen. Onlangs vond een Amerikaans echtpaar een zoutje in de vorm van Jezus.
   De menselijke hersenen zijn goed in het herkennen van patronen. Een beetje te goed. Vaak zien we verbanden die er niet zijn. Gokverslaafden die op fruitautomaten spelen denken vaak te weten wanneer de machine hen gaat laten winnen. En zo komt het bijgeloof in de wereld. Soms gaat het zo ver dat er hele complottheoriën ontstaan, zoals de chemtrails waarover ik een aantal dagen geleden schreef. De mensen die daarin geloven, zien een betekenis in de verschillende vormen van condensatie-sporen die vliegtuigen achterlaten.
   Helaas zijn complotdenkers en mensen die op pelgrimstocht gaan naar een Jezusverschijning heel erg overtuigd van hun gelijk. Ze blijven ontkennen dat onze hersenen ons voor de gek houden.
 

De tijd na het werk heet in Duitsland Feierabend. Alsof werken een straf is en het eind van de dag gevierd moet worden. Men zegt het vaak als je naar huis gaat. Schöne Feierabend.
   Werklozen, huisvrouwen, gepensioneerden kennen geen Feierabend. Voor hen is het waarschijnlijk de hele dag feest.

Toen ik kind was, keek ik al naar de strepen in de lucht die vliegtuigen achterlieten. Sommige waren dun en verdwenen snel, andere bleven lang hangen en werden steeds dikker.
   De witte streep achter een vliegtuig bestaat uit condensatie van de waterdamp die bij de verbranding van kerosine ontstaat. Maar sommige mensen denken daar tegenwoordig anders over. Er bestaan paranoïde “chemtrail” ideeën: vliegtuigen die bewust chemicaliën in de lucht uitstrooien om het weer te beïnvloeden, of de gezondheid van mensen te schaden. En die chemicaliën laten witte sporen in de lucht achter.
   Mensen met deze denkbeelden hebben waarschijnlijk te veel X-files gekeken. Ze zijn de grip op hun leven verloren, en ze willen alles en iedereen daarvan de schuld geven, behalve zichzelf.

Toen ik in Palo Alto kwam wonen, vond ik achter de koelkast een dobbelsteen. Het was een teken van het lot, een teken dat ik ooit gelukkig zou worden.
   Ik ben niet bijgelovig, maar evenwel nam ik de dobbelsteen mee naar Duitsland. Nu ligt hij in mijn badkamer, tussen een fles mondwater en mijn tube gezichtscrème.
   De Russische schaker Anatoli Karpov waste zijn haar nooit gedurende een tweekamp om het wereldkampioenschap. Ik heb besloten de dobbelsteen mee te nemen naar alle oorden waarnaar ik ooit zal verhuizen. Niet om het geluk of het ongeluk met mij mee te voeren, maar als herinnering aan de warme dagen in Palo Alto, en de enorme koelkast die altijd gevuld was met koude biertjes.
 

Deze jongens lagen aan de kant van de Brouwersgracht in Amsterdam en staarden naar de lucht.  Naast hen stond een pak sinaasappelvla.
   Zo eenvoudig kan geluk zijn: een pak vla, waar je gezeten aan de waterkant, af en toe met vrienden uit lurkt.

Kalium – in het Engels Potassium – is een van de meest reactieve metalen. Het oxideert snel, doordat het buitenste elektron heel makkelijk loslaat van het atoon, zoals bij alle alkali-metalen het geval is. Alleen de grotere alkalimetalen rubidium en cesium zijn reactiever dan kalium omdat het electron daar nog verder van de kern verwijderd is en daardoor nog losser aan het atoom zit.
   In de natuur komt kalium alleen voor als het stabiele kalium-ion. Het is essentieel voor de werking van neuronen. De aanbevolen dosis is ongeveer vier gram per dag.
   Zelf heb ik in het laboratorium nooit met kalium hoeven werken. Gelukkig misschien, want het kan tot explosieve reacties leiden (zie filmpje).

De lidcactus die ik ooit bij mij in Leiden in de vensterbank stond, kon niet meeverhuizen naar Californië. De Verenigde Staten hebben een streng beleid wat betreft invoer van plantenmateriaal.
   Er zat niets anders op: de cactus moest bijna vijf jaar bij mijn ouders logeren. Hij heeft geen enkele keer in bloei gestaan, en ik geef hem niet eens ongelijk. De jaren dat ik zelf in Vlaardingen woonde, waren ook niet mijn bloeiende jaren.
   Sinds kort staat de cactus weer bij mij thuis. Hij schoot spontaan in bloei. Is er in elk geval nog één wezen in mijn huis blij om in Duitsland te wonen.

Berichten | Column | Chemistry | Biografie | Links | Contact