Dorpsgekken united
Vroeger
had elk stadje of dorp wel zijn eigen dorpsgek. Een drinkebroer met
dronkemanspraat of een soortgelijke idioot die onzinnige verhalen aan
de man probeerde te brengen. Niemand nam hen serieus of besteedde er
veel aandacht aan, zelfs twijfelaars of mensen die zwak in hun schoenen
stonden. Want dorpsgekken waren eenlingen. Zonderlingen.
Tegenwoordig vinden dorpsgekken steeds meer gehoor. Via internet en sociale media
verenigen ze zich en krijgen een kritische massa. Dorpgekken united. En ze slepen een heleboel mensen
die vroeger niet in zulke gekke praat geloofd zouden hebben, met zich
mee. Het is de ondergang van de vooruitgang. Dank u wel, moderne technologie.
25 november 2021,
Steven Verhelst
Caffeïne-ontwenning
Elke ochtend drink ik een paar koppen thee, en bij het middageten twee glazen cola zero.
Onlangs was ik een paar dagen in een vakantiehuisje op een
boerderij. Thee was er niet, en frisdrankautomaten ontbraken ook.
De eerste vakantiedag kreeg ik last van een flinke
koppijn, die ik 's avonds met een Belgisch biertje probeerde weg te
spoelen. Het was een typisch geval van caffeïne-ontwenning.
Gelukkig was ik er de volgende dag al weer aan gewend.
21 november 2021,
Steven Verhelst
Thee
Ik was bij de apotheek om een recept af te
halen. Tijdens het wachten zag ik een aantal doosjes thee in een schap
staan. Thee om af te slanken, thee om te relaxen, thee tegen
verkoudheid.
Een apotheek zou toch moeten weten dat dit soort
gezondheidclaims van theeproducenten onzin zijn. Toch verkopen ze het.
Voor 5 euro en 18 cent per pakje. Kassa!
Wie gezond wil zijn, blijft het liefst weg uit de apotheek.
15 november 2021,
Steven Verhelst
Subtropisch zwemparadijs
Ik was een aantal dagen met de familie weg,
naar de Belgische kust. Niet dat de Belgische kust zo mooi is, maar je
wilt af en toe weg van je eigen omgeving, en het buitenland was geen
optie met de toenemende besmettingscijfers tijdens deze coronapandemie.
Toen ik als kind wel op vakantie was in Center Parcs (toen
zelfs nog sporthuis centrum genoemd), was daar altijd een subtropisch
zwemparadijs, met glijbaan, golfslagbad en bubbelbaden.
Aan de Beglische kust was ook een zwemparadijs: Plopsaqua. Dat ligt naast Plopsaland in De Panne.
Voor wie niet weet wat Plopsaland is: een Efteling-achtig
attractiepark, thematisch vormgegeven naar Kabouter Plop - een of
ander stompzinnig kinderprogramma van Studio 100, dat ook onder andere
K3 en Samson & Gert produceert.
Het was nauwelijks 40 kilometer bij onze
vakantieverblijfplaats vandaan. De eerste 36 kilometer reden we in
minder dan een half uur, de laatste 4 kilometer duurde een vol uur.
Want wij waren niet de enigen die naar Plopsaland gingen...
Wat voor kinderen een paradijs is, is voor volwassenen het
voorportaal van de hel. Mijn zoontje had het koud en ik heb daarom een
paar uur in een heet bubbelbad gezeten, af en toe met wat schreeuwende
kinderen en een moeder nijlpaard. Het had mij niets verbaasd als ook de
duivel zelf met drietand erbij was komen zitten.
11 november 2021,
Steven Verhelst
Quantumtheorie, vooruitgang en premature ejaculatie
Wetenschapsfilosoof Bas Haring schreef in een
van zijn boeken dat er vroeger twee soorten beren waren. Beren die
voornamelijk wilden nadenken over het leven en beren die alleen maar
wilden neuken als de beesten. Clou van het verhaal: tegenwoordig
bestaan alleen nog maar de tweede soort beren.
Hieraan moest ik denken toen ik tijdens een lezing een
foto zag van een aantal gedenkwaardige natuurkundigen, waaronder Bohr,
Schrödinger, Planck. Zij hebben met de quantumtheorie de wereld
veranderd, al hebben ze daar geen weet van gehad toen ze die theorie
bedachten. Zij vonden het gewoon interessant, en de buitenwereld vond
het een beetje vreemd. Het was een theorie van optimistische
twintigers, die gewoon over natuurkunde wilden nadenken.
Wat doen de meeste mannen van in de twintig? Dronken
worden, meiden versieren om ze daarna de hele nacht te liggen neuken,
niet nadenkend over wat er de volgende dag zal gebeuren.
Misschien dat de meest biljante geesten hun vriendinnen
snel konden bevredigen, of dat ze leden aan premature ejaculatie, en
daarom tijd over hadden om na te denken over de meest vreemde
problemen, 's avonds laat, 's ochtends vroeg. En zo komt het miscchien
dat deze beren niet zijn uitgestorven.
7 november 2021,
Steven Verhelst
De toekomst van de wetenschap
Ik was gisteravond
bij een lezing van Robbert Dijkgraaf aan de KU Leuven. Het onderwerp
was 'de toekomst van de wetenschap'. Waar gaat de wereld heen door alle
wetenschappelijke en technologische vooruitgang?
De mens - homo sapiens - is 250.000 jaar geleden ontstaan.
Evolutie gaat tergend langzaam: je moet je voortplanten,
je kinderen die minder geschikt zijn voor de omgeving moeten sterven
voordat zij kinderen krijgen, zodat degenen met betere eigenschappen
wel nakomelingen krijgen. Op die manier past een soort zich langzaam
aan.
Door het gebruik van ons brein, zijn wij in staat geweest
om onze omgeving te veranderen en ons daarom sneller te kunnen
aanpassen aan veranderende omstandigheden. Denk aan landbouw en
veeteelt, het bouwen van huizen en nederzettingen, de uitvinding van
brons en later ijzer. Het begin van de bronstijd is pas ongeveer 5.000
jaar geleden. In de 245.000 jaar daarvoor gebruikte de mens stenen en
hout. En alles van technologie wat we nu zien, energie opwekking,
kleding van synthetische stoffen, ingeblikt voedsel, fietsen, auto's,
vliegtuigen, medicijnen, communicatiemiddelen - dat alles is een
product van de wetenschappelijke revolutie sinds 1543, en het meeste
pas sinds de industriële revolutie die rond 1750 in Engeland begon.
Maar de laatste dertig, veertig jaar lijkt het allemaal
nog sneller te gaan. Toen ik een vijfjarig kind was, hadden we thuis
nog een zwart-wit televisie (wij waren thuis niet zo modern). Een
vriendje van mij had thuis geen telefoon. Dan bedoel ik niet: geen gsm,
maar geen vaste telefoon. Hij moest naar een telefooncel als hij wilde
bellen. Nederland 3 (NPO3) bestond nog niet, en tussen de
kindertelevisie op woensdagmiddag en de avondprogrammering was er niets
op TV - alleen het testbeeld.
In principe zijn onze breinen nog steeds die van de
nootjes rapende, bessen verzamelende homo sapiens van een paar honderd
duizend jaar geleden. We hebben onze levensverwachting kunnen verhogen
en ons lichamelijk lijden kunnen verlichten door technologische
vooruitgang - maar zijn we ook gelukkiger?
Hoe maakt de wetenschap ons gelukkig? Zou dat niet de
juiste vraag zijn? Of misschien is dat eerder een kwestie voor kunst en
cultuur.
4 november 2021,
Steven Verhelst
Frikandel XXL
Het dragen van een mondmasker heeft ook
voordelen. Bij de frituur verstonden ze mij verkeerd. In plaats van een
'broodje frikandel speciaal' gaven ze mij een 'grote frikandel
speciaal'. Tot zo ver mijn voornemen om minder vlees te eten....
3 november 2021,
Steven Verhelst
Huff, vaccins en het Dunning-Krugereffect
Schrijver Philip Huff was te gast in het praatprogramma Op1. Hij had een
column in het NRC geschreven, waarin hij stelde dat je een egoïst bent, als je je nu nog niet laat vaccineren tegen SARS-CoV2.
Je kunt niet alle ongevaccineerden
over één kam scheren, maar met de strekking van zijn
stuk ben ik het grotendeels eens. Het grootste deel van de covid19
patiënten op de intensive care afdeling zijn ongevaccineerd.
Hierdoor is er minder plaats voor patiënten met 'planbare' zorg:
mensen die operaties moeten ondergaan en daarna korte tijd op de IC
dienen te liggen. Gemiddeld ligt een covid19 patiënt 17 dagen op
de IC, een hartpatiënt (zoals Huff) na de operatie twee dagen. Dit
komt er op neer dat er per covid19 patiënt acht andere
patiënten moeten worden afgebeld.
Natuurlijk hebben mensen het recht om een vaccinatie te weigeren.
Maar dan hebben andere mensen ook het recht om hen voor egoïst uit te
maken.
Maar hoe zit het dan met mensen die jarenlang roken en
longkanker krijgen? Of mensen met overgewicht die voor diabetes en
complicaties daarvan behandeld moeten worden? Overgewicht, roken - het
leidt allemaal tot ziektes die in principe te voorkomen zijn. Al speelt
hierbij misschien een verslaving, genetische aanleg en een
psychologische factor ook mee. Bij infectieziektes speelt dat niet -
daar is het louter het weigeren van het vaccin dat een direct effect
kan hebben op de bezetting van de IC.
Wat is de reden dat mensen zich niet laten vaccineren? In opdracht van de NOS deed
I&O research enquetes onder Nederlanders.
Opleidingsniveau bleek geen substantiële rol te spelen, want
zowel laag, middelbaar als hoog opgeleide Nederlanders gaven aan zich
niet te willen laten vaccineren. De belangrijkste reden was de
onzekerheid over lange termijn effecten van het vaccin, en een
wantrouwen tegen het vaccin, omdat het wel erg snel ontwikkeld is.
Misschien zijn wetenschappers niet duidelijk genoeg in hun
communicatie. Het 'nieuw' soort vaccins - het zogenaamde mRNA vaccin -
waarop de covid19 vaccinaties zich baseren, heeft al
een flinke geschiedenis.
Er zijn al in 2015 in klinische studies gegaan. Langere termijn
effecten (enkele jaren) zouden dus bekend moeten zijn. Daarnaast moet
je je ook afvragen wat de langere termijn effecten zijn van besmetting
met het SARS-CoV2 virus.
Maar overtuig de vaccinweigeraars daar maar eens van...
Ik las dat het gelijk dat vaccinweigeraars denken dat ze
hebben, verklaard kan worden door het Dunning-Krugereffect. Dit is een
psychologisch verschijnsel dat incompetente mensen veel minder goed in
staat zijn om in te zien dat hun acties of conclusies fout zijn. Veel
meer dan competente mensen. Sterker nog: experts zijn
vaak voorzichtig in hun inschatting dat zij gelijk hebben, juist
omdat ze veel van hun onderwerp van expertise afweten.
1 november 2021,
Steven Verhelst
