banner
Sorgenkind

Sorgenkind

In het nieuws las ik dat de partydrug MDMA (het actieve bestanddeel van XTC - of althans de chemische stof die in XTC zou moeten zitten) als gebruikt gaat worden om mensen met post-traumatisch stress syndroom te behandelen.
   Het gebruik van drugs als medicijn en van medicijn als drugs is natuurlijk geen nieuw idee. Meer dan tien jaar geleden las ik de biografie van chemicus Albert Hofmann: LSD, mein Sorgenkind.
   Hofmann ontdekte, min of meer bij toeval, de psychedelische stof LSD, waarvan hij dacht dat het medische toepassing zou hebben. Dat dacht hij van wel meer geestverruimende middelen die hij later in Midden- en Zuid-Amerika met de lokale bevolking aldaar uitprobeerde. Maar het bleek dat deze middelen meer problemen veroorzaakten dan dat zij oplosten.
   Medische marihuana is in sommige staten van Amerika veelgebruikt als 'medicijn' , van slapeloosheid tot stress. Op muscle beach in Californië kwam ik drie jaar geleden een winkeltje van de 'Green Doctors' tegen, die zowat iedereen diagnostiseerde en medische marihuana voorschreef.
   Het gebeurt natuurlijk ook dat reguliere medicijnen misbruikt worden. Ik was ooit op een bijeenkomst van de 'zelfhulpgroep voor alcohol en drugs', waar vrouwen rondliepen die verslaafd waren aan de pijnstiller Vidocin. Dat zijn pillen met paracetamol en de opioïde hydrocodon. Nog bekender is natuurlijk Valium, ook wel bekend onder de naam "mother's little helper". Ik weet niet of die naam al eerder bestond of dat het vernoemd is naar de song van de Rolling Stones.
   Ik blijf van al die pillen af. Er is een dunne lijn tussen gebruik en misbruik. Ik neem dan nog maar een glaasje wijn. Of twee.    

29 oktober 2019, Steven Verhelst
IJsmaker

ijsmachine

Sinds dit voorjaar hebben wij thuis een ijsmachine - eigenlijk een keukenmachine met koelelement - want ijsmaken is niets anders dan koelen en draaien, draaien, draaien. Dat heb ik wel gelezen in het boek De ijsmakers van Ernest van der Kwast.
   Net als de hoofdpersoon van de ijsmakers hou ik van onorthodoxe combinaties. Dus voor mij niet alleen frambozenijs, mango-ijs en aardbeienijs. Zo maakte ik onlangs voor een voorgerecht een ijs van Parmezaanse kaas. Een bolletje ervan op een bedje van ruccola, met krokant gebakken proscuitto, kerstomaatjes en balsamico-crème.
   Welke volgende smaken er gepland staan? Ik wil nog wel eens een tomatenijs maken, of basilicum ijs. Maar andere merkwaardige suggesties zijn altijd welkom.

26 oktober 2019, Steven Verhelst
anti-Wöhler

urease

Tot 1828 dacht men dat koolstofverbindingen alleen door levende organismen gemaakt konden worden - door de magische kracht van het leven. Dit idee van 'vitalisme' werd door een experiment van de Duitse scheikundige Friedrich Wöhler ontkracht. Hij schreef in 1828 in een brief aan collega Jakob Berzelius: "Ik kan ureum maken, zonder het gebruik van nieren (van mens noch hond). Ammonium cyanaat IS ureum."
   In het menselijk lichaam wordt de schadelijke stof ammonium, gevormd als afbraakproduct van eiwitten, onschadelijk gemaakt door er ureum van te maken. Ureum wordt vervolgens uitgescheiden door de nieren.
   Ureum kan door een enzym van bacteriën, urease (zie boven), ook weer omgezet worden in ammonium. Dagelijks ruik ik het als ik de luierbak van mijn zoon open en een walm van ammonium mij tegemoet komt. Dan denk ik heel even aan Friedrich Wöhler, en dat compenseert de geur enigszins.

23 oktober 2019, Steven Verhelst
Palahniuk

Palahniuk

In juli beloofde ik een column te schrijven over mijn bezoek aan een lezing van schrijver Chuck Palahniuk. Misschien de meeste interessante lezing was ik ooit was. Lees er hier meer over.

19 oktober 2019, Steven Verhelst
Wigman

Deze week kwam het verzamelde werk van Menno Wigman uit - waarschijnlijk de beste dichter in het Nederlandse taalgebied van de afgelopen decennia. Vorig jaar overleed hij.
   Ooit trad hij op in café De Waal in Vlaardingen, waar ik met "Stichting Renaissance" een literatuurfestival mede-organiseerde. Het was een memorabele avond, mede door het geringe aantal toeschouwers, terwijl het overige deel van het café werd bezet door reguliere stamgasten die gewoon hun brallerige moppen bleven vertellen en van geen literatuurfestival afwisten. Wigman was enigszins perplex maar bleef tijdens zijn voordracht stoïcijns.
   Wij bleven zitten en keken ook stoïcijns naar de optredende Wigman.
   Alles verdwijnt. Vergaat. Stuift weg.
   Daarom nog maar een gedicht van Menno Wigman.

Levensloop

Voor bijna alles heb ik mij geschaamd.
Mijn nek, mijn haar, mijn handschrift en mijn naam,

de schooltas die ik van mijn moeder kreeg,
mijn vader die zich in een blazer hees,

het huis waar ik voor vriendschap heb bedankt.
Maar nu mijn vader aan vijf slangen hangt,

zijn mond steeds heser over afscheid spreekt,
nu hurkt mijn schaamte in een hoek. Hij stierf

zoals hij in zijn Opel reed: beheerst,
correct, zijn ogen dapper op de weg.

Geen zin in dom geworstel met de dood.
Hoe alles wat ik nog te zeggen had

onder de wielen van de tijd wegstoof.

Menno Wigman, uit: Dit is mijn dag

14 oktober 2019, Steven Verhelst
Click chemie

Al jaren hoop ik op 'click chemie' als winnaar van de Nobelprijs voor de scheikunde.
   Click chemie, denkt u, wat is click chemie?
   Click chemie is gedefinieerd door Prof. Barry Sharpless als een set van chemische reacties die hoogefficient is, hoog selectief, en mogelijk kan optreden in de aanwezigheid van reactieve biomoleculen zoals eiwitten en DNA. De 1,3-dipolaire cycloadditie tussen een azide en een alkyn is daar een goed voorbeeld van.
   Click chemie is sinds 2004 toegepast om inhibitoren te maken, om nieuwe materialen te maken, oppervlakten te functionaliseren met moleculen, en ook om biomoleculen op specifieke plaatsen te labelen. De toepassingen zijn enorm.
   De prijs zou niet alleen naar Barry Sharpless moeten gaan, maar ook naar Carolyn Bertozzi (vroeger op Berkeley, tegenwoordig aan Stanford) voor toepassingen in bioorthogonale chemie, en uiteraard naar Rolf Huisgen, die al in de jaren 60 van de vorige eeuw 1,3-dipolaire cycloaddities heeft ontwikkeld.
   Ze moeten echter opschieten: Sharpless is 78 jaar (en publiceert nog steeds veel hoge impact artikelen), maar Huisgen is zelfs al 99 jaar oud!
   Hopelijk blijft Huisgen nog een paar jaar in leven, want een gedeelde Nobelprijs voor click chemie vind ik verdiend.
   Dit jaar ging de Nobelprijs voor de scheikunde naar de ontwikkeling van de lithium batterij. Ook heel wijd toepasbaar en met flinke maatschappelijke impact - dat geef ik toe - maar mijn hart ligt dichter bij de bioorthogonale chemie. Dus ik wacht maar weer een jaar en blijf hopen.

9 oktober 2019, Steven Verhelst
Burger King

bk

Ik eet geen fastfood. Of althans, nauwelijks. Maar het was 4:30 in de ochtend, we kwamen net van een feest, en de Burger King op het station in Kassel was nog open. Wat staat je dan te doen? We waren op zoek naar eten dat wat alcohol op zou zuigen. Functioneel eten. Smaak was van ondergeschikt belang.
   Ik bestelde een dubbele cheeseburger. Hopelijk zou ik me de smaak niet lang kunnen herinneren. Misschien staat het woord fastfood daarvoor. Snel eten, snel vergeten.

6 oktober 2019, Steven Verhelst
Slapen

Chodovar

Ik was op bezoek in de bierbrouwerij van Chodovar in Tsjechië. In de gangen bij de bottelmachines zag ik bovenstaand bedje. Wat het betekende, wist ik niet precies. Als je vol bent van bier, slaap je goed?

4 oktober 2019, Steven Verhelst
Baden in bier

bierbad

Ik had al veel bier gedronken in Tsechië, maar nog niet eerder had ik gebaad in een bad op basis van bier. Het bier was 34 graden; te warm om te drinken, maar gelukkig stond er een koud glas bier naast mijn bad...

3 oktober 2019, Steven Verhelst
Wisselen

bier

Op het station van Cheb had ik snel wat geld gepind. Maar het automaat spuwde twee briefjes van 2000 Tsjechische kronen uit. 85 euro ofzo. Niet iets waarmee je even iets kleins koopt.
   Gelukkig stond ik in de trein naar Marianske Lazne in de restauratiewagen. Daar hadden ze wel wisselgeld, dus kocht ik een biertje. Ik had me eigenlijk voorgenomen te minderen en voor de avond niet meer te drinken, maar nood breekt wetten. Dus stond ik in de heen en weer schokkende trein snel een Tsjechische versie van een India Pale Ale achterover te slaan. Smakelijk was het wel, en nu had ik flink wat kleine biljetten in mijn portemonnee zitten. En dat was ook wat waard.

2 oktober 2019, Steven Verhelst
Drinktherapie

drinking cure

In het Tsjechische kuuroord Marianske Lazne (in Duitsland ook wel Marienbad genoemd), kreeg ik bij het inchecken in mijn hotel naast mijn sleutelkaart ook een 'medische consultatie kaart'. Een van de categorieën omvatte een 'drink therapie'. Wat dat precies inhield, wist ik niet. Ik ging er maar van uit dat dit te maken had met de blikjes pils die ik in de minibar vond.

1 oktober 2019, Steven Verhelst

Archief 2019






www.stevenverhelst.nl


Want zelfs de raarste wereld dient beschreven te worden